Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της Κυριακής 8 Δεκεμβρίου 2019

Ἡ θεραπεία τῆς συγκύπτουσας γυναίκας

Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 8 Δεκεμβρίου 2019, Ι΄ Λουκᾶ (Λουκ. ιγ΄ 10-17)

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἦν διδάσκων ὁ Ἰησοῦς ἐν μιᾷ τῶν συναγωγῶν ἐν τοῖς σάββασι. καὶ ἰδοὺ γυνὴ ἦν πνεῦμα ἔχουσα ἀσθενείας ἔτη δέκα καὶ ὀκτώ, καὶ ἦν συγκύπτουσα καὶ μὴ δυναμένη ἀνακῦψαι εἰς τὸ παν­τελές. ἰδὼν δὲ αὐτὴν ὁ Ἰησοῦς προσεφώνησε καὶ εἶπεν αὐτῇ· γύναι, ἀπολέλυσαι τῆς ἀ­­­σθενείας σου· καὶ ἐπέθηκεν αὐτῇ τὰς χεῖ­ρας· καὶ παραχρῆμα ἀνωρθώθη καὶ ἐδόξαζε τὸν Θεόν. ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ἀρχισυνάγωγος, ἀγανακτῶν ὅτι τῷ σαββά­­τ­­ῳ ἐθεράπευσεν ὁ Ἰησοῦς, ἔλεγε τῷ ὄχλῳ· ἓξ ἡμέραι εἰσὶν ἐν αἷς δεῖ ἐργάζε­­­σθαι· ἐν ταύταις οὖν ἐρχόμενοι θεραπεύ­εσθε, καὶ μὴ τῇ ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου. ἀπεκρίθη οὖν αὐτῷ ὁ Κύριος καὶ εἶπεν· ὑποκρι­τά, ἕκαστος ὑμῶν τῷ σαββάτῳ οὐ λύει τὸν βοῦν αὐτοῦ ἢ τὸν ὄνον ἀ­πὸ τῆς φάτνης καὶ ἀπαγαγὼν ποτί­ζει; ταύτην δέ, θυγατέρα Ἀβραὰμ οὖσαν, ἣν ἔδησεν ὁ σατανᾶς ἰδοὺ δέκα καὶ ὀκτὼ ἔτη, οὐκ ἔδει λυθῆ­ναι ἀπὸ τοῦ δεσμοῦ τούτου τῇ ἡμέ­ρᾳ τοῦ σαββάτου; καὶ ταῦτα λέγον­τος αὐτοῦ κατῃσχύνον­το πάντες οἱ ἀντικείμενοι αὐτῷ, καὶ πᾶς ὁ ὄχλος ἔχαιρεν ἐπὶ πᾶσι τοῖς ἐνδό­ξοις τοῖς γινομένοις ὑπ᾿ αὐτοῦ.

1. Ἡ δύναμη τοῦ Χριστοῦ

Ἄλλο ἕνα θαῦμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, θαῦμα θεραπείας καὶ συγχρόνως ἀπελευθερώσεως ἀπὸ δαιμόνιο, ἀκούσαμε στὴν Εὐαγγελικὴ περικοπὴ αὐτῆς τῆς Κυριακῆς: τὴ θεραπεία τῆς συγκύπτουσας γυναίκας, δηλαδὴ μιᾶς γυναίκας ποὺ εἶχε τὸ σῶμα της διαρκῶς κυρτωμένο καὶ δὲν μποροῦσε καθόλου νὰ σηκώσει τὸ κεφάλι της.

Ὁ Κύριος κάποιο Σάββατο δίδασκε σὲ Συν­αγωγή. Ὅταν διέκρινε στὸ ἀκροατήριο τὴ συγ­κύπτουσα, διέκοψε τὴν ὁμιλία Του καὶ τῆς εἶπε:

–«Γύναι, ἀπολέλυσαι τῆς ἀσθενείας σου». Γυναίκα, εἶσαι ἀπελευθερωμένη ἀπὸ τὴν ἀρρώστια σου· καὶ ἔβαλε ἐπάνω της τὰ χέρια Του. Ἐκείνη ἀμέσως θεραπεύθηκε, ἐπανέκτησε τὴν ὄρθια στάση τοῦ σώματός της καὶ δόξαζε τὸν Θεό.

Ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας θαυμάζει: «Θεοπρεπεστάτη λίαν ἡ φωνή, ἐξουσίας γέμουσα τῆς ἀνωτάτω! Νεύματι γὰρ βασιλικῷ τὴν νόσον ἀπελαύνει»(*). Ὤ, τί λόγια, ποὺ ταιριάζουν μόνο στὸν Θεό, γεμάτα ἀπὸ τὴν πιὸ ὑψηλὴ ἐξουσία! Διότι μὲ νεῦμα βασιλικὸ διώχνει τὴν ἀρρώστια.

Ὁ Κύριος δὲν εὔχεται γιὰ τὴ θεραπεία της, οὔτε προσεύχεται· προστάζει, καὶ τὸ πρόστα­γμά Του γίνεται πραγματικότητα: «Ἀπολέλυσαι»!

Αὐτὴ εἶναι ἡ δύναμη τοῦ Χριστοῦ! Δὲν εἶναι ἕνας Προφήτης. Εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός! Ἀρκεῖ ἕνας λόγος Του γιὰ νὰ ἀλλάξει τὰ πάντα. Αὐτὴ τὴν ἀλήθεια πρέπει νὰ τὴν κρατᾶμε πάντοτε ζωντανὴ μέσα μας. Μάλιστα σ᾿ αὐτοὺς τοὺς καιροὺς ποὺ τὸ κακὸ ἔχει ἀφηνιάσει καὶ σαρώνει ὅλο τὸν κόσμο. Νὰ εἴμαστε βέβαιοι ὅτι ὁ Κύριος μπορεῖ μὲ ἕνα μόνο λόγο Του νὰ μεταβάλει τὴν πορεία τῶν πραγμάτων. Νὰ τὸ πιστεύουμε ἀκράδαντα αὐτό! Νὰ Τὸν πιστεύουμε καὶ νὰ Τὸν ἐμπιστευόμαστε.

2. Ἀντίδραση ἀπὸ φθόνο

Ὅλοι χάρηκαν γιὰ τὸ ἐκπληκτικὸ αὐτὸ θαῦμα ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἀρχισυνάγωγο, ὁ ὁποῖος εἶπε μὲ ἀγανάκτηση:

–Ἕξι ἡμέρες τῆς ἑβδομάδας μπορεῖ νὰ ἐργάζεται κανείς. Σ᾿ αὐτὲς νὰ ἔρχεσθε γιὰ νὰ θεραπεύεσθε καὶ ὄχι τὴν ἡμέρα τοῦ Σαββάτου, ποὺ εἶναι ἀργία.

Θεώρησε δηλαδὴ ὅτι ἡ θεραπεία τῆς συγ­κύπτουσας ἦταν κατάλυση τῆς ἀργίας τοῦ Σαββάτου.

Ὁ Κύριος ὅμως τοῦ ἀπάντησε:

–«Ὑποκριτά»! Ἐσὺ ὁ ὁποῖος μὲ τὸ πρόσχημα τοῦ σεβασμοῦ τῆς ἀργίας τοῦ Σαββάτου κρύβεις φθόνο καὶ κακία, ἄκουσε: Ὁ καθένας σας τὸ Σάββατο δὲν λύνει τὸ ζῶο του καὶ τὸ πηγαίνει γιὰ πότισμα, χωρὶς νὰ θεωρεῖται αὐτὸ κατάλυση τῆς ἀργίας; Καὶ λοιπὸν αὐτὴ ἐδῶ, ποὺ εἶναι κόρη καὶ ἀπόγονος τοῦ Ἀβραάμ, δὲν ἔπρεπε τὴν ἡμέρα τοῦ Σαββάτου νὰ λυθεῖ ἀπὸ τὰ δεσμὰ τοῦ σατανᾶ μὲ τὰ ὁποῖα ἦταν δεμένη ἐπὶ 18 ὁλόκληρα χρόνια;

Ὁ καρδιογνώστης Κύριος ἀποκάλυψε τὰ πραγματικὰ ἐλατήρια τοῦ ἀρχισυναγώγου: τὸν φθόνο του. Ὁ ἀρχισυνάγωγος ζήλεψε γιὰ τὴ δόξα ποὺ προσέδιδε στὸν Κύριο τὸ θαῦμα τῆς θεραπείας· καὶ θέλησε μὲ δόλιο τρόπο νὰ τὸ διαβάλει, νὰ τὸ ἀμαυρώσει. Τὸ παρουσίασε τάχα ὡς κατάλυση τῆς ἀργίας, ὡς ἁμαρτία, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα ἦταν πράξη ἀγάπης πρὸς τὴ γυναίκα καὶ φανερώσεως τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ καὶ ἑπομένως ἀφορμὴ δοξολογίας τοῦ ἁγίου Ὀνόματός Του.

Τί φοβερὸ πάθος εἶναι ὁ φθόνος! Πόσο διεστραμμένα βλέπει τὰ πράγματα ὁ φθονερός! Πόσο ἀδικεῖ τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ κυρίως πόσο ταλαιπωρεῖται ὁ ἴδιος! Ἂς διερωτηθοῦμε λοιπὸν μήπως κι ἐμεῖς κάποτε ζηλεύουμε τὸν συνάνθρωπό μας γιὰ κάποια ἐπιτυχία του, γιὰ κάποιο χάρισμα ἢ ἀρετή του. Μήπως τυχόν, προκειμένου νὰ μὴν παραδεχθοῦμε ὅτι εἶναι καλύτερος ἀπὸ ἐμᾶς, ἀναζητοῦμε κάποια παράλειψη στὸ ἔργο του ἢ ἐπισημαίνουμε ἄλλα ἀδύνατα στοιχεῖα στὸν χαρακτήρα του. Ἂν ὄντως συμβαίνει κάτι τέτοιο, τὸ συντομότερο νὰ μετανοήσουμε καὶ νὰ μιμηθοῦμε τὸν λαὸ ποὺ χαιρόταν μὲ ἁπλότητα γιὰ τὰ θαυμαστὰ ἔργα ποὺ ἐπιτελοῦσε ὁ Κύριος.

3. Ὅλοι οἱ ἐχθροί Του θὰ ντροπιασθοῦν

«Ταῦτα λέγοντος αὐτοῦ κατῃσχύνοντο πάντες οἱ ἀντικείμενοι αὐτῷ». Ὁ Ἀρχηγὸς τῆς Πίστεώς μας ἀπάντησε μὲ λογικὸ ἐπιχείρημα, στὸ ὁποῖο δὲν μπόρεσαν νὰ ἀπαν­τήσουν ὅσοι Τὸν ἐχθρεύονταν καὶ συν­εχῶς Τὸν πολεμοῦσαν, ἐν προκειμένῳ ὁ ἀρχισυνάγωγος καὶ οἱ ὁμόφρονές του.

Ἡ ἐπισήμανση ὅμως αὐτὴ τοῦ ἁγίου Εὐ­αγγελιστοῦ ἔχει γενικὴ καὶ διαχρονικὴ ἰσχύ. Αὐτὴ θὰ εἶναι ἡ κατάληξη καὶ τὸ κατάν­τημα ὅλων τῶν ἐχθρῶν τῆς Πίστεώς μας: ἡ καταισχύνη. Ἂς μὴν ἀθυμοῦμε λοιπὸν ἀπὸ τὶς ἐπιθέσεις καὶ κατηγορίες τους κατὰ τῆς Ἐκ­κλησίας μας, καὶ ἂς μὴ φοβόμαστε. Ὁ Κύριος στὴν κατάλληλη περίσταση θὰ παρέμβει καὶ θὰ καταντροπιάσει τοὺς ἐχθρούς της, εἴτε ἀναδεικνύοντας τοὺς ἐκλεκτούς Του οἱ ὁποῖοι θὰ τοὺς ἀποστομώσουν, εἴτε μὲ ἄλλον τρόπο. Ἐμεῖς ἂς μένουμε στερεοὶ στὴν πίστη καὶ ἂς φροντίζουμε νὰ γινόμαστε ὅλο καὶ πιὸ πιστοί. Ἔτσι, θὰ μετάσχουμε στὸν τελικὸ θρίαμβό Του.

(*) Βλ. Παν. Τρεμπέλα, Ὑπόμνημα εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον, ἐκδ. «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι 20115, σελ. 409β.

Ἐκκλησία: Ἡ μόνη ἀληθινή οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ

Ἀποστολικό ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 8 Δεκεμβρίου 2019 (ΚΕ΄ ἐπιστολῶν, Ἐφεσ. δ΄ 1-7)

Ἀδελφοί, παρακαλῶ ὑμᾶς ἐγὼ ὁ δέσμιος ἐν Κυρίῳ ἀξίως περιπατῆσαι τῆς κλήσεως ἧς ἐκλήθητε, μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης καὶ πρᾳότητος, μετὰ μακροθυμίας, ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ, σπουδάζοντες τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης. ἓν σῶμα καὶ ἓν Πνεῦμα, καθὼς καὶ ἐκλήθητε ἐν μιᾷ ἐλπίδι τῆς κλήσεως ὑμῶν· εἷς Κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα· εἷς Θεὸς καὶ πατὴρ πάντων, ὁ ἐπὶ πάντων, καὶ διὰ πάντων, καὶ ἐν πᾶσιν ἡμῖν. ῾Ενὶ δὲ ἑκάστῳ ἡμῶν ἐδόθη ἡ χάρις κατὰ τὸ μέτρον τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ.

«Εἷς Κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα»

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολὴ γράφει γιὰ τὴν Ἐκκλησία, γι᾿ αὐτὸ τὸ θαῦμα ποὺ ὅλοι ζοῦμε. Ἀναπτύσσει σχετικὲς ὑψηλὲς θεολογικὲς ἀλήθειες, ἀλλὰ καὶ διατυπώνει πρακτικὲς συμβουλὲς σχετικὰ μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὸν ἀγώνα μας ὡς μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ σημερινὸ Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα ἀποτελεῖ χαρακτηριστικὸ ἀπόσπασμα τῆς ἐπιστολῆς.

Ἐμεῖς θὰ ἀσχοληθοῦμε μόνο μὲ τὸ χωρίο: «Εἷς Κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα»· δηλαδή, ἕνας μόνο Κύριος ὑπάρχει, μία πίστη ἔχουν ὅλοι οἱ Χριστιανοί, ἕνα Βάπτισμα ἔλαβαν ὅλοι. Θὰ δοῦμε ποιὸ εἶναι τὸ νόημα αὐτοῦ τοῦ χωρίου καὶ τί σημαίνει γιὰ τὴ ζωή μας.

1. Ἕνας, μία, ἕνα!

«Εἷς Κύριος»: Ἕνας Κύριος ὑπάρχει, ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. Αὐτὸς καὶ μόνο εἶναι ὁ Σωτὴρ καὶ Λυτρωτὴς τοῦ κόσμου, ὁ Ὁποῖος μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ τὸν θάνατο μὲ τὸ ἴδιο τὸ Αἷμα Του.

«Μία πίστις»: Μία εἶναι ἡ πίστη τῶν Χριστιανῶν, αὐτὴ ποὺ μᾶς ἀποκάλυψε ὁ Κύριος Ἰησοῦς, αὐτὴ ποὺ δίδαξαν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, οἱ Μαθητὲς τοῦ Σωτῆρος, αὐ­τὴ ποὺ ἀνέλυσαν καὶ ἀνέπτυξαν μὲ τὸν φωτισμὸ τοῦ Θεοῦ οἱ ἅγιοι Πατέρες. Εἶναι «ἡ ἅπαξ παραδοθεῖσα τοῖς ἁγίοις πίστις», ἡ πίστη ποὺ παραδόθηκε στοὺς πιστοὺς μία φορὰ γιὰ πάντα (Ἰούδ. 3).

«Ἓν βάπτισμα»: Ἕνα εἶναι τὸ Βάπτισμα ποὺ λάβαμε· στὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος ὁμολογώντας τὴ μία Ὀρθόδοξη Πίστη. Μὲ αὐτὸ γίναμε μέλη τοῦ ἑνὸς Σώματος τοῦ Χριστοῦ, τῆς Μιᾶς Ἐκκλησίας. Τὸ ἅγιο Βάπτισμα εἶναι ἡ πνευματική μας γέννηση, ἡ ἀρχὴ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς καὶ σφραγίζει ἀνεξίτηλα τὴν ὕπαρξη τοῦ βαπτιζομένου· γι᾿ αὐτὸ τελεῖται μία φορὰ γιὰ τὸν καθένα, δὲν ἐπαναλαμβάνεται. Ἐπίσης εἶναι τὸ ἴδιο γιὰ ὅλους· ἡ ἴδια Χάρις δίνεται σὲ ὅλους: ριζικὴ ἀνακαίνιση τοῦ ἀνθρώπου, ἄφεση ἁμαρτιῶν, υἱοθεσία ἀπὸ τὸν Θεὸ Πατέρα.

2. Νὰ κρατήσουμε τὴν ἀληθινὴ Πίστη καὶ τὴν ἀγάπη

Ἀπὸ τὴ σύντομη αὐτὴ ἑρμηνεία τοῦ χωρίου κατανοοῦμε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανικὴ Πίστη μας ἔχει ἀποκλειστικὸ χαρακτήρα. Δηλαδὴ ὅποιος γίνεται Ὀρθόδοξος Χριστιανός, ὀφείλει νὰ δώσει ὁλόκληρη τὴν πίστη του στὸν Χριστό. Δὲν μπορεῖ νὰ δέχεται ὅτι εἶναι πιθανὸ νὰ ὑ­πάρχουν ἄλλοι θεοὶ καὶ σωτῆρες. Ὁ συν­ειδητὸς Χριστιανὸς σέβεται μὲν τὸ δικαίωμα τοῦ κάθε ἀνθρώπου νὰ ἀσπάζεται ὅποια θρησκεία θέλει, ἀλλὰ σὲ καμία περίπτωση δὲν παραδέχεται ὅτι ἀποτελοῦν αὐτὲς ἰσότιμους δρόμους ποὺ ὁδηγοῦν στὴ σωτηρία.

Ἐπίσης δὲν ἀναγνωρίζει τὸ βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν, οὔτε τὰ Μυστήριά τους· καί, πολὺ περισσότερο, τελετὲς μυήσεως σὲ ἄλλες θρησκεῖες. Ἕνα εἶναι τὸ Βάπτισμα ποὺ καθαρίζει ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ συνδέει μὲ τὸν Σωτήρα τοῦ κόσμου, αὐτὸ ποὺ παρέχει ἡ Μία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ἐὰν ὁ πιστὸς ἀρνηθεῖ τὴν ἀποκλειστικότητα τῆς Πίστεώς του, παύει νὰ εἶναι Ὀρθόδοξος. Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς, τὸ πνεῦμα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τῆς Πανθρησκείας, τὸ ὁποῖο ἔχει μεγάλη ἐξάπλωση στὶς ἡμέρες μας, ἀπὸ Ὀρθόδοξη πλευρὰ εἶναι τελείως ἀπαράδεκτο.

Ὡστόσο ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὴ συγ­κεκριμένη περικοπὴ τονίζει κυρίως τὴν ἀνάγκη ἑνότητος. Ὁ ἀληθινὸς πιστὸς δὲν ζεῖ μόνο τὴν πραγματικότητα ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι μία καὶ μοναδική, ἀλλὰ καὶ ὅτι εἶναι κοινωνία ἀγάπης, ἡ οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ. Ὁ συνειδητὸς πιστὸς ζεῖ ἀντάξια τῆς κλήσεώς του, ὅπως προέτρεψε σήμερα ὁ θεῖος Ἀπόστολος, μὲ πραότητα καὶ ταπεινοφροσύνη. Δὲν φιλονικεῖ, δὲν ἀντιπαρατίθεται μὲ κανένα. Ζεῖ τὴν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴ μεταδίδει στοὺς γύρω του.

Μὲ ἄλλα λόγια, ὁ ἅγιος Ἀπόστολος εἶναι σὰν νὰ λέει: Πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ χωρίζουν ἐμᾶς τοὺς Χριστιανοὺς πικρίες, παρεξηγήσεις, ἀνταγωνιστικὲς διαθέσεις;… Αὐτὰ ποὺ μᾶς ἑνώνουν εἶναι ἀσυγ­κρίτως ὑψηλότερα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ μᾶς χωρίζουν. Αὐτὰ ποὺ μᾶς ἑνώνουν εἶναι αἰώνια, αὐ­τὰ ποὺ μᾶς χωρίζουν εἶναι ἐφήμερα καὶ φθαρτά. Ἔχουμε τὸν ἴδιο Κύριο, ἔχουμε κοινὴ πίστη, τοὺς ἴδιους ἱεροὺς πόθους καὶ ἅγιες προσδοκίες, λάβαμε τὸ ἴδιο Βάπτισμα.

«Ἅπαξ, ἄδελφε, ὁ Θεὸς φυλάξῃ τὴν ἀ­γάπην», ἐπανελάμβανε συχνὰ ἕνας ἅ­γιος ἀσκητής. Πάνω ἀπὸ ὅλα, ἀδελφέ, ὁ Θεὸς νὰ φυλάξει τὴν ἀγάπη (*). Ὅλα τὰ ἄλλα εἶναι ἀσήμαντες λεπτομέρειες τῆς πρόσκαιρης ἐπίγειας ζωῆς μας.

***

Τὸ σημερινὸ Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα ἐκπέμπει δύο μηνύματα κατ᾿ ἐξοχὴν ἐπίκαιρα στὴ βαθιὰ ἀποστατημένη ἐποχή μας: νὰ φυλάξουμε τὴν Ὀρθοδοξία μας, τὸν ἀτίμητο θησαυρό μας· καὶ νὰ ἐπιδιώξουμε μὲ ζῆλο νὰ ζήσουμε τὴν ἀγάπη, τὴν ἑνότητα, ἀπαρνούμενοι τὸν ἐγωισμό μας. Μὰ εἶναι δυνατὸν αὐτό; Μέσα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι, μὲ τὴν Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δὲν εἶναι ἀνθρώπινο κατόρθωμα, ἀλλὰ δωρεὰ σὲ ὅσους δίνουν τὴν καρδιά τους στὸν Χριστό. Νὰ μᾶς ἀξιώσει Ἐκεῖνος νὰ κρατήσουμε τὴν ἀληθινὴ Πίστη μέχρι τὴν τελευταία μας ἀναπνοὴ καὶ νὰ γίνουμε ἄνθρωποι τῆς θείας εἰρήνης.

(*) Ἀββᾶ Δωροθέου, Ἔργα Ἀσκητικά, ἐκδ. «Ἑτοιμασία» (Ἱ.Μ. Τιμίου Προδρόμου), Καρέας 20057, Διδασκαλία Δ´: Περὶ θείου φόβου, § 56, σελ. 160.

πηγή: ο Σωτήρ