12η Οκτωβρίου 1944: Η ημέρα που έληξε η μαύρη περίοδος της κατοχής.

Η μέρα μνήμης ξημέρωσε...Σαν σήμερα στις 12 Οκτωβρίου του 1944 οι Ναζί ξεκίνησαν την εκκένωση των Αθηνών και έπεφτε η αυλαία μίας μαύρης και σκοτεινής σελίδας για την πατρίδα μας, εκείνη της κατοχής. Η πόλη που τους υποδέχθηκε με κλειστά παράθυρα, όπως έμεινε στην ιστορία η είσοδός τους στην πρωτεύουσα στις 27 Απριλίου του 1941, μπορούσε πλέον να αναπνεύσει ελεύθερα.

Εστω για λίγο, αφού θα ακολουθήσουν τα Δεκεμβριανά και ο αδελφοκτόνος εμφύλιος. Ομως πλέον ήταν αλήθεια. Η σβάστικα που βεβήλωνε το μνημείο της Ακρόπολης υπεστάλη και εκείνο το πρωινό ο στρατηγός Φέλμι συνοδευόμενος από το δήμαρχο Αθηναίων Γεωργάτο αμαύρωσαν για τελευταία φορά το μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη, όταν κατέθεσαν στεφάνι και ακολούθησαν τη φάλαγγα των οχημάτων που είχε ήδη πάρει το ταξίδι του γυρισμού.

Είχε προηγηθεί συμφωνία των Γερμανών με εκπρόσωπους της εκκλησίας, σε συνάντησή τους στο Ψυχικό, ώστε να μην υπάρξουν από μέρος τους δολιοφθορές στις υποδομές της Αττικής και γενικότερα της χώρας, εφόσον πραγματοποιούνταν ανεμπόδιστα η αποχώρησή τους. Την οποία και αποδέχθηκαν σιωπηρά όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις, προτάσσοντας το κοινό καλό. Μάλιστα οι Ελληνες την τήρησαν, παρότι τα Ες Ες προχώρησαν, λίγες ημέρες πριν φύγουν, σε εκτελέσεις αιχμαλώτων (π.χ. σε Καισαριανή, Κορωπί, Χαϊδάρι, Δαφνί) και προσπάθησαν να καταστρέψουν το εργοστάσιο ηλεκτρισμού και το λιμάνι του Πειραιά.  Η «Μάχη της Ηλεκτρικής», όπως λέγεται, κερδήθηκε από τον ΕΛΑΣ, όμως στο λιμάνι υπήρξαν εκτενείς καταστροφές.

Η 12η Οκτωβρίου θεωρείται ως η ημερομηνία που επίσημα έληξε η κατοχή, αν και ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος της χώρας ήταν από καιρό ελεύθερο και οι κατακτητές περιορίζονταν, ως επί το πλείστων, στα αστικά κέντρα. Τούτες τις ώρες ας αναλογιστούμε τα δεινά που προκάλεσε στην Ελλάδα ο φασισμός. Σε υλικά αγαθά, οικονομικό επίπεδο, εκείνο της παραγωγής (αγροτικής και βιομηχανικής) και το κυριότερο, σε ανθρώπινες απώλειες. Η χώρα μας μπορεί να υπερηφανεύεται πως ύψωσε το μικρό της ανάστημα στις ορδές των Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων που θέλησαν να την οδηγήσουν στην υποδούλωση και τον σκοταδισμό και ότι η συντριπτική πλειοψηφία όσων ζουν σε τούτα τα βράχια, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων ή κοινωνικής τάξης, έστειλαν το... μήνυμα πως θα ζήσουν ελεύθεροι ή θα πεθάνουν. Οπως έκαναν οι πρόγονοί μας στους Περσικούς Πολέμους και στην Επανάσταση του 1821. Παντού, σε κάθε πόλη και χωριό, στα βουνά και τις θάλασσες, σε πεδιάδες και κάμπους, από τη Θράκη μέχρι την Κρήτη και σε όλα τα νησιά, οι Ελληνες αντιστάθηκαν και σε μεγάλο βαθμό το πλήρωσαν με την ίδια τη ζωή τους.

Ακόμη και σήμερα δεν δύναται να ειπωθεί ο ακριβής αριθμός των θυμάτων που θρήνησε η χώρα μας, από τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 που εισήλθε στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο λέγοντας το επικό μεταφορικό «ΟΧΙ», μέχρι τη 12η Οκτωβρίου του 1944. Στο πέρασμα του χρόνου διάφορες κυβερνητικές και μη επιτροπές ή οργανώσεις προσπάθησαν να τον υπολογίσουν. Ολες συγκλίνουν στις 700.000 ψυχές, ενώ ο πληθυσμός της Ελλάδας ανέρχονταν σε περίπου 7,5 εκατομμύρια κατοίκους. Σε αυτό το νούμερο συμπεριλαμβάνονται οι απώλειες του τακτικού στρατού στα πεδία των μαχών (περίπου 15.000), των ανταρτών (σχεδόν 20.000), οι εκτελεσθέντες, όσοι πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή σε βομβαρδισμούς (πάνω από 150.000, σχεδόν το 90% της εβραϊκής κοινότητας), ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των απωλειών αφορά εκείνους που ξεψύχησαν από την πείνα, κυρίως στην Αθήνα και τις άλλες πόλεις, κατά τη διάρκεια του μεγάλου λιμού (1941-1944). Την ίδια στιγμή περισσότεροι από 650.000 τραυματίστηκαν σοβαρά ή έμειναν ανάπηροι, οπότε το σύνολο των θυμάτων αγγίζει το 1,4 εκατομμύριο άνδρες, γυναίκες, παιδιά. Νούμερο που και μόνο στο άκουσμά του προκαλεί θλίψη και οργή.

Ομως ο μακρύς κατάλογος της καταστροφής δεν σταματά εδώ. Το έπος της Αντίστασης προκάλεσε το μένος των κατακτητών, που ξεσπούσαν σε κωμοπόλεις και χωριά. Ερευνες που έχουν γίνει εκτοξεύουν σε 1.170 τον αριθμό των οικισμών, μικρών και μεγάλων, που υπέστησαν ολική ή μερική καταστροφή και σε πάνω από ένα εκατομμύριο εκείνους που είδαν τα σπίτια τους να μετατρέπονται σε στάχτες. Πώς μπορεί να το χωρέσει ανθρώπινος νους; Η Ελλάδα των βαριά 7 και κάτι εκατομμυρίων ψυχών, μέτρησε 2,5 εκατομμύρια νεκρούς, βαριά τραυματίες και άστεγους. Και όμως άντεξε. Δεν λύγισε.

Ούτε βλέποντας τους ωκεανούς της γης να γεμίζουν από κουφάρια πλοίων που έφεραν τη σημαία της και τον βυθό να αποτελεί τον υγρό τάφο για περίπου 2.500 ναυτικούς μας, που προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στον συμμαχικό αγώνα. Η λήξη του Πολέμου βρήκε την πατρίδα μας, ξέχωρα από το ανεκτίμητο ανθρώπινο δυναμικό, να μετρά την απώλεια του 74% των φορτηγών και του 94% των επιβατηγών σκαφών ελληνικής  πλοιοκτησίας, που έφερναν τον στόλο μας, πριν τον πόλεμο, στην πρώτη δεκάδα παγκοσμίως.

Δεν προσκύνησε παρότι οι κάτοικοί της ήταν αποκομμένοι όχι μόνο από τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά από την ευρύτερη περιοχή τους. Σε καιρούς που το αυτοκίνητο ήταν είδος υπερπολυτελείας και οι μαζικές μετακινήσεις γίνονταν με τρένο, οι κατακτητές κατέστρεψαν το σύνολο των σιδηροδρομικών γραμμών, ενώ Γερμανοί και Βούλγαροι μετέφεραν τα περισσότερα βαγόνια στις χώρες τους ή γενικότερα εκτός Ελλάδος, ώστε να τα χρησιμοποιήσουν προς οικείο όφελος. Οσα δεν πήραν τα αχρήστευσαν φεύγοντας, με πλέον χαρακτηριστική εικόνα την καταπόντιση δεκάδων στον Ισθμό της Κορίνθου.

Η απελευθέρωση βρήκε την πατρίδα μας εξουθενωμένη. Ξέχωρα από όσα αναφέραμε ήδη, οι Ναζί ρήμαξαν το δίκτυο τηλεπικοινωνιών, προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο οδικό δίκτυο και στα περισσότερα εργοστάσια, ενώ πολλές δυσκολίες παρατηρούνταν στη σίτιση του απλού κόσμου, κυρίως στις πόλεις, που διεξάγονταν μέσω του Ερυθρού Σταυρού. Τη στιγμή που οι κάτοικοι ακόμη έθαβαν τους νεκρούς μας από το μεγάλο λιμό που είχε προηγηθεί.

Ολα τα παραπάνω επηρέασαν και το μέλλον, αφού η υπογεννητικότητα βρίσκονταν σε δυσθεώρητα ύψη και η οικονομία καταστράφηκε ολοσχερώς. Το κατοχικό δάνειο, η παύση της παραγωγής και η δήμευση των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, έφεραν τη χώρα σε επίπεδο εξαθλίωσης. Δεν είναι τυχαίο πως οι συνολικές αποζημιώσεις που ποτέ δεν καταβλήθηκαν (ξέχωρα από ένα ποσό της τάξης των 115 εκατομμυρίων ευρώ), υπολογίζονται από 150 δισεκατομμύρια εώς 250, εφόσον προστεθούν οι τόκοι. Ξέχωρα από τα χρήματα που έπρεπε να καταβληθούν σε προσωπικό επίπεδο, για τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν.  

Παρόλα αυτά, ένα ποτάμι ανθρώπων ξεχύθηκε τη 12η Οκτωβρίου του 1944 σε ολόκληρη την Αθήνα, με σκοπό να πιει από το ποτήρι της λευτεριάς. Λίγο πριν εμφανιστεί ξανά η προαιώνια κατάρα του αλληλοσπαραγμού που μαστίζει τους Ελληνες και τους οδηγήσει σε ακόμη μία εμφύλια σύρραξη. 

www.gazzetta.gr