Εορτή του Αγίου Μιχαήλ Πακνανά του κηπουρού

Ο Άγιος Μιχαήλ Πακνανάς (ή Μπακνανάς), γεννήθηκε στην Αθήνα από ενάρετους γονείς περί το 1750 μ.Χ. και έζησε στη συνοικία της Βλασσαρούς, η οποία βρισκόταν κάτω από την Ακρόπολη, στο σημερινό χώρο της Αρχαίας Αγοράς. Λόγω της πενίας των γονέων του, έμεινε αγράμματος και έγινε κηπουρός.

Κάποια ημέρα ενώ επέστρεψε στην Αθήνα από κάποιο χωριό όπου είχε πάει για δουλειά, συνελήφθη από τους Τούρκους φύλακες και συκοφαντήθηκε ότι μετέφερε κρυφά μπαρούτι για τους επαναστάτες Έλληνες. Οδηγήθηκε στον κριτή όπου διαμαρτυρήθηκε για την αδικία εις βάρος του, αλλά καταδικάστηκε εις θάνατον εκτός και εάν εδέχετο να αρνηθεί την πίστη του και να ασπασθεί το Μωαμεθανισμό, οπότε και θα έσωζε τη ζωή του. Όμως ο ευσεβής και έντιμος εκείνος Αθηναίος, απαντούσε σε ύφος αγέρωχο στις συνεχιζόμενες απειλές των Τούρκων με την χαρακτηριστική φράση, «Δεν τουρκεύω».

Καταδικάσθηκε σε θάνατο και οδηγήθηκε στον τόπο της εκτέλεσης χαίρων και ευχαριστών τον Κύριο που τον αξίωσε της τιμής του μαρτυρίου. Στην αρχή ο δήμιος χτύπησε τον Άγιο με αντεστραμμένο ξίφος στο λαιμό για να τον εκφοβίσει, προσδοκώντας την μεταστροφή του. Όμως ο γενναίος μάρτυρας τον παρότρυνε με θάρρος λέγοντας «Χτύπα για την πίστη». Και όταν ο δήμιος έβαλε το μαχαίρι του στον τράχηλο του Αγίου και τον πλήγωσε λίγο άκουσε από το στόμα του Αγίου την ίδια φράση «Χτύπα για την πίστη». Τελικά ο δήμιος απέτεμε τη σεπτή κεφαλή του το 1771 μ.Χ., χαρίζοντάς του το αμαράντινο στεφάνι του μαρτυρίου και πλουτίζοντας την Εκκλησία των Αθηνών με ένα καλλίνικο μάρτυρα.

Στην πρώτη κολώνα του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα, διακρινόταν το ακόλουθο επιγραφικό χάραγμα: «1771 Ιουλίου 9 απεκεφαλίσθη ο Πακνανάς Μιχάλης».

Το μοναδικό παρεκκλήσιο σ’ όλη την Πρωτεύουσα αφιερωμένο στον Άγιο νεομάρτυρα Μιχαήλ βρίσκεται στον Ιερό Ναό Αναλήψεως Κυρίου Νέου Κόσμου (Λαγουμιτζή και Ντελακρουά), όπου κατά την παράδοση στην περιοχή αυτή βρισκόταν οι κήποι του Αγίου.

Το 2003 ανακηρύχθηκε προστάτης των διαιτολόγων και διατροφολόγων. Προς τιμήν του, ένας από τους κεντρικότερους δρόμος στη συνοικία της Αθήνας «Νέος Κόσμος» φέρει το όνομά του (Οδός Μπακνανά), καθώς και η παρακείμενη στάση του τραμ.

Να σημειώσουμε τέλος, πως μερικοί συναξαριστές, όπως ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, τοποθετούν το μαρτύριο του Αγίου αυτού στα 1770 μ.Χ.

Απολυτίκιον
Ήχος α'.
Του δολίου πατήσας ευθαρσώς τα φρυάγματα εν εσχάτοις έτεσι, μάκαρ, Ιησούν ωμολόγησας, αιμάτων σου δε ρείθροις, Μιχαήλ, ηγίασας την γην των Αθηνών και υπόδειγμα εδείχθης άπασιν ευσεβέσι, πίστει κράζουσι· Δόξα τω ποιητή σου και Θεώ, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ποδηγέτην σε στερρόν ημίν δωρήσαντι.

Έτερον Απολυτίκιον
Ήχος γ΄. Θείας πίστεως.
Θείας πίστεως, ομολογία, κατηγλάισας, την εκκλησίαν, και Αθλοφόρων την χορείαν κατηύφρανας, συ των ανόμων κατετρόπωσας φάλαγγας, και αριστείας βραβεία απείληφας, Μάρτυς ένδοξε, Χριστόν Μιχαήλ ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Έτερον Απολυτίκιον
Ήχος δ΄. Ταχύ προκατάλαβε.
Νεότητι σώματος τον παλαμναίον εχθρόν, αθλήσας κατέβαλες, υπέρ Χριστού του Θεού, τμηθείς τον αυχένα σου· όθεν των Αθηναίων η περίδοξος πόλις μέλπει την άθλησίν σου, Μιχαήλ Νεομάρτυς· εκ ταύτης γαρ ως άνθος ευώδες εβλάστησας.

Κοντάκιον
Ήχος δ’. Επέφανεν σήμερον.
Ευσεβείας ήθεσι κεκοσμημένος, μαρτυρίου ήνυσας, το θείον σκάμμα Μιχαήλ, και εκ χειρός του Παντάνακτος, τον της αθλήσεως στέφανον είληφας.

Κάθισμα
Ήχος α΄. Τον τάφον Σου Σωτήρ.
(Μετά την α’ στιχολογίαν)
Την πίστιν του Χριστού, ως ασύλητον όλβον, κατέχων ασφαλώς, της ψυχής τω ταμείω, αθλήσαι προτετίμηκας, υπέρ ταύτης μακάριε, όθεν ήσχυνας, τον επελθόντα εχθρόν σοι, και ηρίθμησαι, ω Μιχαήλ Νεομάρτυς, Μαρτύρων ταίς τάξεσι.

Έτερον Κάθισμα
Ήχος πλ. α’. Τον Συνάναρχον Λόγον.
(Μετά την β’ στιχολογίαν)
Ευσεβείας τοις τρόποις καλλωπιζόμενος, και απλότητι Μάρτυς και ακακία ψυχής, τον αγώνα τον καλόν νομίμως ήνυσας, και ανέτειλας ημίν, ως αστήρ νεοφανής, ευφραίνων τη ση αθλήσει, ω Μιχαήλ Νεομάρτυς, των ευσεβούντων τα συστήματα.

Έτερον Κάθισμα
Ήχος πλ. δ’. Την Σοφίαν και Λόγον.
(Μετά τον Πολυέλεον)
Εν απλότητι τρόπων το θείον πυρ, της αγάπης Κυρίου ο εν ψυχή, κατείχες μακάριε,, υπεμφαίνων τρανότατα, ακλόνητος εδείχθης, εχθρού επιθέσεσι, μηδόλως καταπτήξας τυράννων φρυάγματα, όθεν και τω ξίφει, εκτμηθείς τον αυχένα, Μαρτύρων ηξίωσαι, της ευκλείας και χάριτος,Μιχαήλ αξιάγαστε, μεθ’ ων αεί δυσώπει Χριστόν, των πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι, τοις εορτάζουσι πόθω, την αγίαν μνήμην Σου.

Έτερον Κάθισμα
Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Υπήλθες το στάδιον του μαρτυρίου στερρώς, και πλάνην κατήσχυνας την των απίστων εχθρών, γενναία ενστάσει σου, όθεν σε Νεομάρτυς, Μιχαήλ ο Δεσπότης, δόξης της ουρανίου, κληρονόμον δεικνύει, ως κοινωνόν του πάθους Αυτού δι’ αθλήσεως.

Ο Οίκος
Βίον έχων αυτουργόν, και ζων εν ευσεβεία, και τον Θεόν φοβούμενος, ως Άβελ ο κλεινός, και λατρεύων αυτώ εν πίστει και αληθεία, προς μαρτυρίου ανελήλυθας ακρότητα, αθλητικώς αγωνισάμενος, Μιχαήλ μακάριε, υπό των υιών της Άγαρ συσχεθείς, και προς εξόμοσιν ποικίλως εκβιασθείς, αμετακίνητος ώφθης εκ της ευσεβούς ομολογίας, μη δελεασθείς δωρεών παροχαίς, μηδέ πτοηθείς βασάνων απειλαίς, ανώτερος πάντων γενόμενος, εν τη δυνάμει της προς Χριστόν πίστεως. Και των πάλαι Αθλητών μιμητής αναφανείς, ευτόλμως τον αυχένα τέτμησαι, και εκ χειρός του Παντάνακτος τον της αθλήσεως στέφανον είληφας.

Μεγαλυνάριον
Χαίροις Αθηναίων εύχος σεμνόν, Μιχαήλ θεόφρον, Νεομάρτυς του Ιησού, Ον αεί δυσώπει, υπέρ των εκτελούντων, την μνήμην σου την θείαν, και ευφημούντων σε.